მწვავე მიელო ლეიკემია
მწვავე მიელოგენური ლეიკემია (AML) არის სისხლის და ძვლის ტვინის ნეოპლაზია - ღრუბლისებრი ქსოვილი ბრტყელი ძვლების შიგნით, სადაც სისხლის უჯრედები წარმოიქმნება. სიტყვა "მწვავე" მიელოიდური ლეიკემიის დროს მიუთითებს დაავადების სწრაფ პროგრესირებაზე. მას ეწოდება მიელოგენური ლეიკემია, რადგან ის გავლენას ახდენეს სისხლის თეთრი უჯრედების რიგზე, რომელსაც ეწოდება მიელოიდური უჯრედები, ისინი ჩვეულებრივ ყალიბდება სხვადასხვა ტიპის მომწიფებულ სისხლის უჯრედებად, როგორიცაა სისხლის წითელი უჯრედები, სისხლის თეთრი უჯრედები და თრომბოციტები. მწვავე მიელოგენური ლეიკემია ასევე ცნობილია როგორც მწვავე მიელობლასტური ლეიკემია, მწვავე გრანულოციტური ლეიკემია და მწვავე არალიმფოციტური ლეიკემია.
სიმპტომები
მწვავე მიელოგენური ლეიკემიის ადრეული ზოგადი ნიშნები და სიმპტომები შესაძლოა გრიპის ან სხვა გავრცელებული დაავადებების მსგავსი იყოს.
მწვავე მიელოლეიკემიის ნიშნები და სიმპტომები მოიცავს:
- ცხელება;
- ძვლების ტკივილი;
- ძილიანობა და დაღლილობა;
- Ჰაერის უკმარისობა;
- Ფერმკრთალი კანი;
- ხშირი ინფექციები;
- სისხლჩაქცევა;
- უჩვეულო სისხლდენა, როგორიცაა ხშირი სისხლდენა ცხვირიდან და ღრძილებიდან.
როდის მივმართოთ ექიმს
აუცილებლად გაიარეთ ექიმის კონსულტაცია, თუ გაქვთ ნიშნები ან სიმპტომები, რომლებიც უჩვეულოდ გეჩვენებათ ან გაწუხებთ.
გამომწვევი Მიზეზები
მწვავე მიელოგენური ლეიკემია ჩნდება მაშინ, როდესაც ძვლის ტვინის უჯრედის გენეტიკურ მასალაში ვითარდება ცვლილებები. უჯრედის დნმ შეიცავს ინსტრუქციას, რომელიც მიუთითებს უჯრედს რა უნდა გააკეთოს. ჩვეულებრივ, დნმ მიუთითებს უჯრედს, რომ გაიზარდოს განსაზღვრული სიჩქარით და მოკვდეს განსაზღვრულ დროს. მწვავე მიელოგენური ლეიკემიის დროს, მუტაციებით ძვლის ტვინის უჯრედი აგრძელებს უკონტროლო ზრდას და გაყოფას. ძვლის ტვინი წარმოქმნის მოუმწიფებელ უჯრედებს, რომელსაც ეწოდება მიელობლასტები. ეს უჯრედები ვერ ახერხებენ სწორად ფუნქციონირებას, მათ შეუძლიათ ჯანსაღი უჯრედების ჩანაცვლება და დათრგუნვა ძვლის ტვინში. უცნობია რა იწვევს ლეიკემიის გამომწვევი დნმ-ის მუტაციებს, მაგრამ ექიმებმა დაადგინეს ფაქტორები, რომლებიც ზრდიან მისი განვითარების რისკს.
Რისკ-ფაქტორები
ფაქტორები, რომლებმაც შესაძლოა გაზარდონ მწვავე მიელოლეიკემიის (AML) განვითარების რისკი:
- ასაკის მატება. მწვავე მიელოლეიკემიის რისკი ასაკთან ერთად იზრდება. მწვავე მიელოგენური ლეიკემია ყველაზე ხშირია 65 წელზე უფროსი ასაკის ადამიანებში.
- სქესი. მამაკაცებს უფრო ხშირად უვითარდებათ მწვავე მიელოლეიკემია, ვიდრე ქალებს.
- ონკოპაციენტი. ონკოპაციენტებში, რომლებსაც ჩაუტარდათ ქიმიოთერაპია და სხივური თერაპია, შესაძლოა ჰქონდეთ AML-ის განვითარების უფრო მარალი რისკი.
- რადიაციის ზემოქმედება. რადიაციის ძალიან მაღალ დონე, როგორიცაა ბირთვული რეაქტორის ავარიის შედეგად დარჩენილი ნაწილები ზრდის AML-ის განვითარების რისკს.
- საშიში ქიმიური ზემოქმედება. გარკვეული ქიმიკატების ზემოქმედება, როგორიცაა ბენზოლი, დაკავშირებულია AML-ის განვითარების დიდ რისკთან.
- მოწევა. AML დაკავშირებულია სიგარეტის კვამლთან, რომელიც შეიცავს ბენზოლს და კიბოს გამომწვევ სხვა ცნობილ ქიმიკატებს.
- სისხლის სხვა დარღვევები. მათ ვისაც აღენიშნებათ სისხლის დაავადება, როგორიცაა მიელოდისპლაზია, მიელოფიბროზი, პოლიციტემია , ესენციური თრომბოციტემია, ქრონიკული მიელოიდური ლეიკემია იმყოფებიან AML-ის განვითარების უფრო მაღალი რისკის ქვეშ.
- გენეტიკური დარღვევები. გარკვეული გენეტიკური დარღვევა, როგორიცაა დაუნის სინდრომი, ასოცირდება AML-ის გაზრდილ რისკთან.
მკურნალობა
მწვავე მიელოგენური ლეიკემიის მკურნალობა დამოკიდებულია რამდენიმე ფაქტორზე, მათ შორის დაავადების ქვეტიპზე, თქვენს ასაკზე, თქვენი ჯანმრთელობის ზოგად მდგომარეობაზე და თქვენს პრეფერენციებზე.
მკურნალობა ორ ეტაპად იყოფა:
- რემისიის ინდუქცია. მკურნალობის პირველი ეტაპის მიზანია სისხლში და ძვლის ტვინში არსებული ლეიკემიის უჯრედების მოკვლა. თუმცა, რემისიის ინდუქცია, როგორც წესი, არ ანადგურებს ლეიკემიის ყველა უჯრედს, ამიტომ საჭიროა შემდგომი მკურნალობა, რათა თავიდან აიცილოთ დაავადების დაბრუნება.
- კონსოლიდაცია. მას ასევე უწოდებენ რემისიის შემდგომ თერაპიას ან შემანარჩუნებელ თერაპიას, მკურნალობის ეს ეტაპი მიზნად ისახავს დარჩენილი ლეიკემიური უჯრედების განადგურებას. იგი გადამწყვეტად ითვლება რეციდივის რისკის შესამცირებლად.
ამ ფაზებში გამოყენებული თერაპია მოიცავს:
- ქიმიოთერაპია. ქიმიოთერაპია არის რემისიის ინდუქციური თერაპიის ძირითადი ფორმა, თუმცა ის ასევე შეიძლება გამოყენებულ იქნას კონსოლიდაციური თერაპიისთვის. ქიმიოთერაპიის დროს იყენებენ ქიმიურ საშუალებებს თქვენს ორგანიზმში კიბოს უჯრედების გასანადგურებლად. AML-ით დაავადებული ადამიანები ჩვეულებრივ რჩებიან საავადმყოფოში ქიმიოთერაპიული მკურნალობის დროს, რადგან წამლები ანადგურებენ სისხლის ჯანსაღ უჯრედებს ლეიკემიის უჯრედებთან ერთად. თუ ქიმიოთერაპიის პირველი ციკლის შემდეგ არ მიიღება რემისია, აუცილებლად განმეორდება შემდეგი ციკლი. რემისიის მიღწევის შემდეგ ტარდება შემანარჩუნებელი თერაპია (ქიმიოთერაპია ან თარგეთული მკურნალობა)
- მიზნობრივი თერაპია. მიზნობრივი წამლით მკურნალობა ფოკუსირებულია ლეიკემიურ უჯრედებში არსებულ სპეციფიკურ გენეტიკურ ცვლილებაზე. ამ გენეტიკურ ცვლილების ბლოკირებით, მიზანმიმართულმა მედიკამენტურმა მკურნალობამ შეიძლება გამოიწვიოს ბლასტური უჯრედების განადგურება. მიზნობრივი თერაპია შეიძლება გამოყენებულ იქნას ცალკე ან ქიმიოთერაპიასთან ერთად ინდუქციური თერაპიისა და კონსოლიდაციური თერაპიისთვის.
- ძვლის ტვინის გადანერგვა. ძვლის ტვინის ტრანსპლანტაცია, რომელსაც ასევე უწოდებენ ღეროვანი უჯრედების ტრანსპლანტაციას, შესაძლოა გამოყენებული იქნას კონსოლიდაციური თერაპიისთვის. ძვლის ტვინის ტრანსპლანტაცია ხელს უწყობს ჯანსაღი ღეროვანი უჯრედების აღდგენას არაჯანსაღი ძვლის ტვინის ლეიკემიისგან თავისუფალი ღეროვანი უჯრედებით ჩანაცვლებით, რომლებიც აღადგენს ჯანმრთელ ძვლის ტვინს.
ძვლის ტვინის გადანერგვამდე ტარდება მაღალდოზირებული მკურნალობა . შემდეგ პაციენტი იღებს ღეროვანი უჯრედების ინფუზიას თავსებადი დონორისგან (ალოგენური ტრანსპლანტაცია). ლეიკემიით დაავადებული ზოგიერთი ადამიანი ირჩევს ჩაერთოს კლინიკურ კვლევებში, რათა სცადოს ექსპერიმენტული მკურნალობა ან ცნობილი თერაპიის ახალი კომბინაციები.